Ποιό είναι το ασφαλιστικό – Συνταξιοδοτικό πρόβλημα;
Το ασφαλιστικό – συνταξιοδοτικό πρόβλημα είναι ένα από τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλες σχεδόν οι ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Ο προβληματισμός που υπάρχει είναι εάν τα κοινωνικά ταμεία μπορέσουν να ανταποκριθούν στο άμεσο μέλλον στις υποχρεώσεις τους για την απρόσκοπτη καταβολή των συντάξεων προς τους ασφαλισμένους, οι οποίοι με τις εισφορές τους επί δεκαετίες προς τα ταμεία θεμελίωσαν το αυτονόητο δικαίωμα να τους παρέχεται μια αξιοπρεπής σύνταξη. Επίσης θα πρέπει να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους όσον αφορά και τους νέους, μελλοντικούς συνταξιούχους. Εκεί τα πράγματα είναι ακόμα ποιο δύσκολα.
Ποιο είναι όμως το πρόβλημα του ασφαλιστικού; Πως δημιουργήθηκε; Ποιά είναι η λύση;
Το πρόβλημα και πως δημιουργήθηκε
Η λειτουργία ενός ασφαλιστικού συνταξιοδοτικού συστήματος μπορεί να υλοποιηθεί με δύο τρόπους:
1. Με το αναδιανεμητικό σύστημα στο οποίο οι επόμενες γενιές πληρώνουν εισφορές για να καταβληθεί σύνταξη στις προηγούμενες (π.χ. το παιδί πληρώνει εισφορές και αυτές χρηματοδοτούν την σύνταξη του πατέρα ή της μητέρας). Οι εισφορές χρησιμοποιούνται πρώτα για να καλυφθούν τα έξοδα λειτουργίας των ταμείων, ακολούθως για την καταβολή των συντάξεων και τέλος επενδύεται ότι περισσεύει από αυτά. Το σύστημα αυτό θα ήταν δικαιότερο εάν εφαρμοζόταν σε μια κοινωνία όπου οι εργαζόμενοι ήταν περισσότεροι από τους συνταξιούχους (κάτι που τείνει να εκλείψει).
2. Με το κεφαλαιοποιητικό σύστημα στο οποίο ο κάθε ασφαλισμένος πληρώνει εισφορές για τον εαυτό του (για να δημιουργήσει δηλαδή την δική του σύνταξη). Αυτό το σύστημα καταλαβαίνουμε όλοι ότι είναι ορθότερο και δικαιότερο του αναδιανεμητικού.
Στην Ελλάδα, το σύστημα που χρησιμοποιείται είναι το αναδιανεμητικό. Αυτό συμβαίνει γιατί, στις αρχές του 20 ου αιώνα, όταν δηλαδή πρωτοεμφανίστηκε η ανάγκη για την εφαρμογή ενός κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος, οι συνθήκες ευνοούσαν το αναδιανεμητικό σύστημα καθώς οι εργαζόμενοι ήταν πολύ περισσότεροι από τους συνταξιούχους.
Αργότερα όμως οι συνθήκες άλλαξαν και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το σύστημα να καταντήσει προβληματικό και να αδυνατεί στο μέλλον να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Έτσι οι οικονομολόγοι τονίζουν την ανασφάλεια δικαίου που εμπεριέχει το αναδιανεμητικό σύστημα. Οι κανόνες που ίσχυαν κατά την είσοδο στην ασφάλιση πιθανόν να μην ισχύουν κατά την περίοδο χορήγησης της σύνταξης! Οι σημαντικότεροι λόγοι που οδήγησαν σε αυτό είναι:
α. Η διαχείριση των αποθεματικών των ταμείων. Το κράτος χρησιμοποίησε για άλλους λόγους τα χρηματικά αποθέματα των ταμείων καλύπτοντας ανάγκες που δεν είχαν καμία σχέση με την καταβολή συντάξεων, που ήταν ο λόγος για τον οποίο συγκεντρώθηκαν τα χρήματα των ασφαλισμένων στα ταμεία. Με τον τρόπο αυτό μεγάλα ποσά χάθηκαν από τα ταμεία, ποσά που είχαν βεβαίως καταβληθεί από τους ασφαλισμένους – εργαζομένους. Άλλα ποσά πάρθηκαν από το κράτος με μορφή χαμηλότοκου δανείου, που πολλές φορές δεν επεστράφη.
β. Η αύξηση της ηλικίας των συνταξιούχων. Η ηλικία των συνταξιούχων αυξήθηκε από τα 67 στα 76 χρόνια κατά μέσο όρο, δημιουργώντας έτσι μεγαλύτερο χρόνο καταβολής συντάξεων.
γ. Η υπογεννητικότητα και η δημογραφική εξέλιξη. Ένα σταθερό δεδομένο της Ελληνικής κοινωνίας είναι η υπογεννητικότητα η οποία σε συνδυασμό με την γήρανση του πληθυσμού οδηγούν τη σχέση εργαζομένων προς συνταξιούχους υπέρ των συνταξιούχων. Κάθε χρόνο γεννιούνται και εργάζονται πολλοί λιγότεροι Έλληνες από αυτούς που πεθαίνουν ή βγαίνουν στην σύνταξη. Αυτό το γεγονός καταρρίπτει μια απαραίτητη ισορροπία του αναδιανεμητικού συστήματος που απαιτεί για να λειτουργήσει να συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.
Το έτος 2000 ο πληθυσμός κατανεμόταν ως εξής: κάτω των 20 ετών το 22%, μεταξύ 20 και 65 ετών το 61% και άνω των 65 ετών το 17%. Έως το έτος 2040 η κατανομή του πληθυσμού θα είναι: κάτω των 20 ετών το 18%, μεταξύ 20 και 65 ετών το 54% και άνω των 65 ετών το 28%.
Η προαπαιτούμενη αποδεκτή σχέση ασφαλισμένων – εργαζομένων προς συνταξιούχους, για να είναι βιώσιμο το ασφαλιστικό σύστημα είναι 4 ασφαλισμένοι προς 1 συνταξιούχο. Σήμερα, κατά μέσο όρο όλων των ταμείων, η σχέση αυτή είναι 2 ασφαλισμένοι προς 1 συνταξιούχο ακολουθώντας πτωτική πορεία, ενώ υπάρχουν ταμεία στα οποία οι συνταξιούχοι υπερβαίνουν τους ασφαλισμένους!
δ. Η εισφοροδιαφυγή. Πολλές επιχειρήσεις δεν αποδίδουν στα ταμεία τις καταβαλλόμενες ασφαλιστικές εισφορές ή δεν τις αποδίδουν στον χρόνο που πρέπει με αποτέλεσμα να στερούν έσοδα από αυτά. Τα ταμεία, λόγω της κακής τους οργάνωσης, δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο αυτό έγκαιρα με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε απώλειες εσόδων.
ε. Η ύπαρξη πολλών και μικρών ταμείων.
στ. Οι πρόωροι συνταξιούχοι.
Όλοι αυτοί οι λόγοι έχουν οδηγήσει πλέον αρκετά από τα ταμεία της κοινωνικής ασφάλισης σε οριακό σημείο αντοχής, ακόμη και σε αδυναμία να ανταποκριθούν προς τις υποχρεώσεις τους, δημιουργώντας έτσι το συνταξιοδοτικό πρόβλημα , ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα της σύγχρονης εποχής.
Το ζητούμενο δεν είναι απλά τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης να ξεπεράσουν το αδιέξοδο ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους, αλλά πρέπει να μπορούν και να εγγυηθούν ότι θα είναι ικανά να καταβάλουν συντάξεις προς τους σημερινούς αλλά και τους μελλοντικούς συνταξιούχους. Αυτό με τα σημερινά δεδομένα, δεν μπορούν να το εγγυηθούν.
Υπάρχει λύση στο ασφαλιστικό πρόβλημα;
Υπάρχουν λύσεις. Είναι όμως αρκετά επώδυνες για τους ασφαλισμένους. Κάποιες από αυτές είναι:
• Η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών.
• Η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης (σήμερα στα 65 έτη).
• Η μείωση του ποσού των συντάξεων.
Και οι τρεις αυτές λύσεις θεωρούνται κοινωνικά άδικες, πλήττουν τα κοινωνικά εισοδήματα και δημιουργούν τους καινούριους νεόπτωχους, τους συνταξιούχους.
Γιατί να δημιουργήσει κάποιος ιδιωτική συνταξιοδοτική ασφάλιση;
Είναι η καλύτερη και η ποιο ευέλικτη λύση. Οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες ακολουθούν το κεφαλαιοποιητικό σύστημα επενδύοντας τα χρήματα των ασφαλισμένων σε σταθερές, εγγυημένες αξίες (ομόλογα, ακίνητα κ.λ.π.) έχοντας μεγάλη ευελιξία στον τρόπο επένδυσης των χρημάτων. Επίσης επενδύουν σε μετοχές και άλλα σύγχρονα επενδυτικά εργαλεία κάτι το οποίο αυξάνει τις τελικές απολαβές των ασφαλισμένων, πέραν του εγγυημένου επιτοκίου που προσφέρουν . Ένα ατομικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, μπορεί να δημιουργήσει ασπίδα προστασίας στο συνταξιοδοτικό πρόβλημα με πολλά πλεονεκτήματα για τον ασφαλισμένο. Συγκεκριμένα:
• Ο ασφαλισμένος γνωρίζει από την αρχή της συνεργασίας, με εγγυημένο συμβόλαιο που υπογράφει με την ασφαλιστική εταιρία το ύψος της σύνταξης ή του εφάπαξ ποσού που θα πάρει στην λήξη του προγράμματος του. ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΑΝΕΝΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ. ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ «ΚΑΛΗ ΠΙΣΤΗ» ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΗ.
• Ο ασφαλισμένος έχει την δυνατότητα επιλογής στην λήξη του προγράμματος του, πληρωμής σύνταξης ή καταβολής εφάπαξ όλου του ποσού που έχει μαζέψει στον λογαριασμό του ΕΝΩ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΚΛΑΔΩΝ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ (ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΦΑΠΑΞ).
• Μια ιδιωτική ασφαλιστική εταιρία δεν έχει τα υπέρογκα διαχειριστικά έξοδα που έχουν τα κοινωνικά ταμεία. Συνεπώς, ένα ιδιωτικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα χρειάζεται πολύ λιγότερα χρήματα για να δημιουργήσει το ίδιο τελικό ποσό σύνταξης ή εφάπαξ από τα χρήματα που καταβάλλονται για τις ασφαλιστικές εισφορές στα κοινωνικά ταμεία.
• Ο ασφαλισμένος συμμετέχει στα κέρδη από της επενδύσεις της ασφαλιστικής εταιρίας. Αυτό δημιουργεί πρόσθετα έσοδα στον συνταξιοδοτικό του λογαριασμό για τα οποία μπορεί να ενημερωθεί όποτε το επιθυμεί και οπωσδήποτε μια φορά το χρόνο με επιστολή από την ασφαλιστική εταιρία ΕΝΩ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΜΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΥ ΠΑΝΕ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ.
• Ο ασφαλισμένος επιλέγει ο ίδιος την ηλικία της συνταξιοδότησής του καθώς και το κάθε πότε θέλει να καταβάλλει τις εισφορές του ΕΝΩ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟ ΟΧΙ.
• Ο ασφαλισμένος μπορεί μέσω της αυτόματης αναπροσαρμογής να προστατεύει τα χρήματά του από τον πληθωρισμό. Τα χρήματά του επενδύονται με εγγυημένο επιτόκιο το οποίο είναι συγκριτικά πολύ ανώτερο από το επιτόκιο κάθε είδους επένδυσης για τόσο μικρό κεφάλαιο.
• Επίσης έχει την δυνατότητα δανεισμού με προνομιακούς όρους μέσα από το κεφάλαιο που έχει ήδη συγκεντρώσει εάν το χρειαστεί σε μια δύσκολη στιγμή ΕΝΩ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟ ΟΧΙ.
• Τέλος, αλλά βασικότερο όλων, στο τέλος της διαδρομής θα έχει πετύχει το στόχο του δηλαδή θα έχει κρατήσει τον εαυτό του μακριά από τον κίνδυνο να καταλήξει μετά από δεκαετίες σκληρής δουλειάς, ένας ακόμα νεόπτωχος που μόνο θα στερείται και δεν θα απολαμβάνει.
Αποδεχόμενοι, σήμερα που μπορείτε, μια πολύ μικρή αλλά δημιουργική μείωση στις απολαβές σας θα αποφύγετε την απαξίωση που θα δημιουργήσει η κατακόρυφη πτώση του εισοδήματος σας τότε που θα είναι δύσκολο να δημιουργήσετε οτιδήποτε.